කුඩයක් යට හිර වෙන්නට පෙම්වතුන්ට බල කළ බව හැඟෙන, මඳ වර්ෂාවක් සමඟ තෙත් සහිත වටපිටාවක, නුගේගොඩ ගිලී තිබිණි. වෙලාව හවස හය පසුවී සුළු මොහොතක් ගත වී ඇති බව විසිතුරු කඩ සාප්පු වල හුමාලය බැඳී වීදුරු සිපගෙන මහ මඟට දෙනෙත් අයා සිටිනා විවිධ මාදිලියේ, විවිධ හැඩතල වල පහස ලද, හෝරා යතුරු දෙස් දෙති.
සිය දවසේ වෙහෙස, සුරත මත තද කළ මිටියකින් තෙරපා දහසක් ඇණ පහර වැද හිල්ව ගිය අවාසනාවන්ත පැතලි ලෑල්ලෙන් වාසනාව උදුරා දමන මැදිවියේ කතක් කුඩයෙන් වැහි පොද හා සෙල්ලම් කරන සිය නව යොවුන් දියණියට බැන වදී. ඔවුන් අසලින් පාර පැන, මම සරසවි පොත් සාප්පුව වෙත පියමනිමි.
ඒ තෙවන මහලයි. බිම් මහලේ අධ්‍යාපන පොත් වලටද, පළමු මහලේ මුදල් ගෙවීම් කවුන්ටර , වාර ප්‍රකාශන, සඟරා සහ විද්‍යුත් තැටි ආදියට ද ඉඩ දුන් සරසවි දේවී, දෙවන මහලට ඉංග්‍රිසී පොත් වල අයිතිය මුල් දවස් වලම පැවරීය. සිංහල පොත් සොයන අය තෙවන තට්ටුවට පිටුවහල් කරන අතර, රැජිණට හිමි කොළණි දෙකක්ම ඉන් උඩට විහිදී ඇත. ඉතින් මා දැන් සිටින්නේ තෙවන මහලේය.
එකිනෙකා පෙරට එන්ට පොරකන පොත් රාක්ක අතර මැද මඳක් සැඟවී පිහිටි රාක්කයක දෙපස සිදුවන, ඔවුන්ගේ කතා බහ දැන් මගේ නොමනා දෙකන්, ග්‍රහණය කර ගනී. ඔවුන් ඉතාම තරුණ දෙපළකි. ඔවුහූ පෙම්වතුන්යැයි මොහොතකින් අනුමාන කළෙමි. පිරිමි ළමයා, බර මුහුණක් මවා ගෙන ගැහැණු ළමයා දෙසට හැරෙයි.
“ මල් පොත් කියවන්න එපා..සරසි.. ඔයිට වඩා හොඳයි පොත් නොකියවා ඉන්න එක“
තමාට වඩා මඳක් වැඩිහිටි යැයි, සැලකිය හැකි සිය පෙම්වතා අත තිබූ, මඳක් සුවිසල් පොත් කිහිපය දෙස වරක් බලා ඇය (සරසි) සියත තිබූ පොත ( බොහෝවිට මල් පොත) නැවත රාක්කයේ සිටුවයි. දැන් ඇය ඔහු පසු ගමන් කරයි. ඔහුගේ වචන මට ඇසෙන්නට ඇතැයි, කළ අනුමානයෙන්, මා දෙස ලැජ්ජා සහගත සිනාවක් පා කර, යළි වරක් තමා සිටවූ පොත ඇතැයි ඈ අනුමාන කළ පෙදෙස දෙස වරක් බලා ඇසිල්ලෙන් සිය පෙම්වතා ගේ, පාද රටා අනුගමනය කරයි.
මෙවන් කුඩා සිදුවීම් සිතීමට ආහාර සපයයි. වැසි දවස් වල රාත්‍රී කාලයේ යෙදෙන මෙවන් හුදකලා ගමනකදී, හදිස්සියක් නැති , සංඥා එළිද, මාර්ග තද බදයන්ද කාලයට ප්‍රබලත්වයක් එල්ල නොකරති. එවන් වේලාවට සීතීම උත්සන්න කිරීමට මන්දගාමී කාලය බල කරයි.
මල් පොත් කෙරෙහි, ගැහැණුන්ට වඩා පිරිමින්ගේ විරෝධය දරුණුව නැගෙන යුගයක ජීවත් වෙමින් සිටින මට, මෙය සිතීමකටම අනවැසි සාමාන්‍ය සිද්ධියකි. ඒ පොත් වල සිටිනා පරමාදර්ශී පිරිමියාගෙ ෆැන්ටසියට, ගැහැණු පෙම් කිරීම කෙරෙහි, ඇති වූ ඉරිසියාව ඔවුන්ගේ විරෝධයට එක හේතුවක් යැයි අනුමාන කරමි. අනෙක් හේතුව නම්, තමාගෙන් එවැන්නෙකු අත් දකින්නට වෙර දරන සමීප ගැහැණුන් කෙරෙන් පිරිමියාගෙ මනසට එල්ල වෙන ප්‍රබල කරදරය විය හැක. මෙකී කාරණා ද්විත්වය නිසාම බහුතර පිරිමි විසින් මල් පොත් තද බලව පිළිකෙව් කරනු විය හැකිය. ඒ විනා එහි සාහිත්‍ය හෝ වින්තනමය හෝ වෙනත් දෝෂයක් ගැන බහුතර පිරිමි සිතනවා යැයි මට නොහැඟේ.
මින් මා කියන්නට වෙර දැරුවේ, පිරිමි නරක බව හෝ පොත් වල සිටින උන් හොඳ බව නොවේය. පිරිමි පරමාදර්ශී විය යුතු බවද නොවේය. මින් මා මවිසින් අත් දකින ලෝකය මට අනුව විග්‍රහ කරගත්තා ම පමණි. ඒ පොත් වල පෙම්වතා අරක්කු බොන්නේත් හොඳට වන අතර, දුෂ්ටයා පිරිත් වතුර බොන්නේත් අන්තිම නරකටය. එබැවින් සමාජ යතාර්ථය හෝ ඉන් එහා ගිය විදග්ධ කරුණු මෙකී පොත් වලින් දැකිය නොහැකි මුත්, සමාජයට යම් බලපෑමක් පොත් වලින් ඉටු නොවේ යැයි කිව නොහැක.
මිනිස්සු උපරිම සුඛ විහරණයේ දී ද, උපරිම දුක විහරණයේදීද, ඇදැහිලි හා විශ්වාසයන් ප්‍රශ්න කරති. එම ප්‍රශ්න නැගීම්, ඉතිහාසය තුළ අරගල බිහි කරති. එවන් අරගල ඇල් කර නිවාලන්නේ, මෙවන් අතිශය සරල අරුමැසිවාදී ප්‍රාර්ථනාවන්ය. එම ප්‍රාර්ථනාවන් සිහිනයන් ලෙසට ලඝුව ඔවුන්ගේ හදවත් තුළ තැන්පත්ව, දවසින් දවස සිරුරු පමණක් මහළු කරවති. අනතුරුව දිනෙක ඔවුන්ට සිය සිරුරු මහලු බව පසක් වද්දි, ඔවූහු එකී සිහිනයෙන් අනලස් ව අවදි වෙති. ඒ වන විට අරගලය ඔවුන්ගේ පරම්පරාවෙන් වියැකී ගොසිනි. මල් නවකතා ද, මෙගා නාට්‍යද, වාණිජ චිත්‍රපටද, ජාතික ලොතරැයිද, රියැලිටි සංදර්ශන ද, සමාජ ජාල ද මේ කුමන්ත්‍රණයේ ප්‍රධාන පාර්ශව කරුවන්ව සිටී.
දැන් මා මල් රසවින්දනය යැයි, මේ සියල්ලට එක නමක් පබඳිමින් යළිත් සිතීම අරඹමි.
වෙළඳ පොළ තුළ මෙම රසවින්දනයට, සරලවම මල් නවකතාවට, මෙගා නාට්‍යයට අනභිබවනීය බවක් මැද සමාජය තුළින් ලැබී තිබේ. පහළ මධ්‍යම පන්තියේ මෙන්ම ඉහළ මධ්‍යම පන්තියේ ද හදවත්, තවමත් ඒ පොත් සහ නාට්‍ය සංස්පර්ෂ කරමින් සිටී. ඒ ස්පර්ෂය ඔවුන් කෙරෙහි එතරම් මෘදුව බලාත්මක වනුයේ ත්, ඔවුන්| එතරම් ආදරයෙන් එ්වා වැළඳගනු අප දකිනුයේත් අප වෙසෙන සමාජ රාමුව තුළ පවතින ගැටලුවක් නිසාම වන්නට නොහැකිද? ගැටලුව ඇත්තේ අධ්‍යාපයේද? උපාධිධාරීන්ද සියත්ව දිවි තොර කරගන්නා සමාජයක ශූන්‍යතාව ඇත්තේ අධ්‍යාපනයේ ද නොවේය. අප , ඔබ , සමීපතමයන් වෙත පවා දක්වන ආදරයේ හා ස්නේහයේ ඌනතාවයන් සහ සංවේදනාවේ ඇති දුර්වලතාවයන් මේ ප්‍රබල ඛේදාන්තය හා අමිශ්‍ර බව ඔබට මට ඉඳුරාම කිව හැකිද?
